تحلیل حقوقی صلاحیت و اختیارات کمیسیون ماده 99 قانون شهرداری‌ها در مسائل شهری

کمیسیون ماده 99 با هدف پیشگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز اقدام به صدور رای می‌نماید. اگر این ساخت و سازها در مکان‌هایی خارج از محدوده شهری قرار داشته و برای آن‌ها طرح جامع در نظر گرفته شده باشد، رای کمیسیون ماده 99 مبنی بر تخریب و از بین بردن بنا خواهد بود. موسسه حقوقی داد اوید رسا در این مقاله تلاش دارد تا کمیسیون ماده 99 و مسائل پیرامون آن را توضیح دهد.

کمیسیون ماده 99 چیست؟

به دلیل افزایش جمعیت شهری و کمبود اراضی مسکونی، افراد زیادی بدون دریافت مجوز و به صورت غیرقانونی اقدام به تغییر کاربری اراضی می‌کنند. این مسأله باعث اعتراضات زیادی نسبت به صدور احکام کمیسیون ماده 99 شده است. به همین ترتیب، کمیسیون ماده 99 با هدف پیشگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز اقدام به صدور رای می‌نماید. اگر این ساخت و سازها در مکان‌هایی خارج از محدوده شهری قرار داشته و در طرح جامع قرار گرفته باشند، رای کمیسیون ماده 99 مبنی بر تخریب و از بین بردن بنا خواهد بود. اما اگر ساخت و ساز در خارج از محدوده طرح جامع انجام شده باشد، در این صورت تصمیم کمیسیون به دریافت جریمه نقدی به مبلغ 50 تا 70 درصد ارزش تعیین‌شده بنای ساخته‌شده خواهد بود. توجه داشته باشید که حکم صادر شده توسط کمیسیون ماده 99 برخلاف کمیسیون‌های دیگر، در شرایط اعتراض در مرحله تجدید نظر همان کمیسیون قرار نمی‌گیرد. بنابراین، شاکیان سه ماه فرصت دارند تا به این حکم در دیوان عدالت اداری شکایت کنند. در نهایت، مرجع رسیدگی و حل و فصل این اعتراضات، دیوان عدالت اداری می‌باشد.

وظیفه کمیسیون ماده 99 چیست؟

وظیفه اصلی کمیسیون ماده 99، پیگیری ساخت و سازهای غیرقانونی و صدور حکم لازم برای آن‌ها است. در بخش‌های روستایی، دهیاری‌ها مسئول شناسایی تخلفات ساخت و ساز هستند و از طریق بخشداری‌ها، افرادی که ساخت و ساز غیرقانونی انجام داده‌اند را به این کمیسیون ارجاع می‌دهند. در این کمیسیون برای این نوع ساخت و سازها تصمیم‌گیری می‌شود. در بخش‌های شهری، شهرداری مسئول اجرای طرح جامع شهری است و محدوده مشخصی برای ساخت و ساز تعیین کرده است. چنانچه در محدوده تعیین‌شده توسط شهرداری تخلفی رخ دهد، شهرداری می‌تواند این تخلف را به کمیسیون گزارش دهد تا پرونده‌های مربوطه در کمیسیون ماده 99 شهرداری پیگیری شوند. در نهایت، وظیفه کمیسیون ماده 99 این است که ساخت و سازهایی که خارج از محدوده شهری قرار دارند را بررسی کند و در صورت وقوع تخلف، حکم به تخریب بنا صادر نماید. اگر ساخت و ساز در محدوده خارج از طرح جامع صورت گرفته باشد، بنا تخریب نمی‌شود، اما باید جریمه‌های نقدی به مبلغ 50 تا 70 درصد ارزش بنای ساخته‌شده پرداخت گردد. احکام صادره از سوی این کمیسیون، همانند سایر کمیسیون‌ها، در صورت اعتراض، به دیوان عدالت اداری ارجاع می‌شوند و دیوان وظیفه حل و فصل اعتراضات درباره کمیسیون ماده 99 را به عهده دارد.

چه تخلفاتی در کمیسیون ماده 99 بررسی می‌ شود؟

برای اینکه بدانید تخلفات ساختمانی و ساخت و ساز های غیرقانونی به چه صورت هستند، باید اطلاعات بیشتری در این باره داشته باشید. به طور کلی ساخت و ساز های غیرقانونی به آن دسته از ساخت و سازهایی گفته می‌‎شود که بدون دریافت مجوز انجام شده‌اند. این تخلفات عبارتند از: 1. ساخت بنا بدون کسب پروانه 2. ساخت، اضافه کردن به طبقات ساختمان بیشتر از طبقات مشخص شده در پروانه ساخت 3. تجاوز به معابر شهری هنگام ساخت و ساز، سرپیچی از قوانین مربوط به شهرسازی، بهداشتی و عدم رعایت اصول استاندارد برای مقاومت بنا 4. انجام اقدامات غیرقانونی توسط مهندس ناظر ساختمان 5. عدم احداث پارکینگ یا در نظر گرفتن پارکینگ برای ساختمان 6. تغییر کاربری ساختمان ‌های مسکونی به تجاری و بالعکس 7. ساخت بنا در محل‎های ممنوعه 8. ساختمان‎سازی و ایجاد زباله بیش از حد مجاز 9. ساخت بنا بیشتر از مساحتی که در پروانه قید شده است.

اعضای کمیسون ماده 99 چه کسانی هستند؟

با توجه به اهمیت کمیسیون فوق، اعضای تشکیل‎دهنده آن باید از قوای سه‎گانه و وزارتخانه‎های کشور باشند. این کمیسیون نیز از سه عضو تشکیل شده است که عبارتند از: 1. نماینده وزارت کشور در استانداری 2. نماینده وزارت مسکن و شهرسازی 3. نماینده قوه قضاییه تمام تصمیم‎ها در این کمیسیون پس از رأی‎گیری اتخاذ می‌‎شود و برای اینکه بتوانند با ساخت و ساز های غیرقانونی مقابله کنند، هر سه عضو باید حتماً در جلسات شرکت کنند و نظر خود را اعلام نمایند. مسئول برگزاری جلسات این کمیسیون، دبیر کمیسیون در دفتر فنی استانداری هر استان است. در بعضی از شهرهای گردشگری به خاطر اینکه ویلاسازی در خارج از محدوده شهر ها انجام می‎شود، این کمیسیون وظیفه سخت‌تری به عهده دارد. به همین خاطر پیگیری چنین ساخت و سازهای غیرقانونی علاوه بر کمیسیون ماده 99 به عهده استانداری، فرمانداری، بخشداری و دهیاری است. دهیاری به عنوان یکی از اصلی‎ترین بخش‌‎ها برای پیگیری این کمیسیون گزارش لازم برای ساخت و ساز های غیرقانونی و تخلفات انجام شده را تنظیم می‎نماید و در نهایت این گزارش را برای بررسی به کمیسیون ارسال می‎کند.

نحوه صدور رای در کمیسیون ماده 99

آرایی که از سوی این کمیسیون صادر می‎شود، قطعی است. این آرا همانند آرای کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری‎ها، به دو شکل است: 1- حکم به تخریب عملیات ساختمانی یا قلع و قمع بنا می‎دهند 2- نسبت به أخذ جریمه اقدام می‎کنند این جریمه با توجه به شرایط منطقه و حریم شهری، عموماً 50 تا 70 درصد قیمت اعیانی ملک است. همانند دیگر کمیسیون‎ها، آرای کمیسیون ماده 99 قانون شهرداری قابل شکایت در دیوان عدالت اداری است.

اعتراض و آرای صادره از کمیسیون ماده 99 به چه صورت است؟

آرایی که کمیسیون ماده 99 صادر می نمایند قابل اعتراض در مرحله و یا در واقع کمیسیون تجدید نظر نیستند و تنها ظرف مهلت 3 ماه از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض و طرح شکایت در دیوان عدالت اداری می باشد. آرایی که شعبه بدوی دیوان عدالت اداری صادر می نمایند نیز ظرف مهلت 20 روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدید نظر دیوان عدالت اداری می باشد که در این مرحله نیز می‎بایست دادخواست تجدید نظر در این خصوص تنظیم گردد . در صورت نقض رای توسط دیوان عدالت اداری موضوع مجددا به کمیسیون ماده 99 ارجاع داده خواهد شد که با توجه به رای دیوان عدالت اداری اقدام به صدور رای نمایند. بهتر است بدانید بعد از اینکه شکایت در دیوان عدالت ثبت شود، دو تصمیم گرفته می شود. یکی از این آراء حکم به رد شکایت می‎باشد و دیگری حکم به ورود به شکایت و الزام هیئت هم ‌عرض به رسیدگی دوباره است. افراد می توانند به رای صادر شده از طرف کمیسیون ماده 99 اعتراض نمایند، زیرا این رای صادر شده قابل تجدید نظر می‎باشد. در واقع متقاضیان می‎توانند ظرف مدت 3 ماه از تاریخ صدور رای، اعتراض خود را به دیوان عدالت اداری اعلام کرده و شکایت خود را مطرح سازند. برای به دست آوردن نتیجه مطلوب می‎توانید از یک وکیل مجرب در موسسه حقوقی دادآوید رسا بهره‎مند شوید. وکیل دادخواست تجدیدنظر را تنظیم و آن را به دیوان عدالت اداری ارائه می‎کند. رای صادر شده در شعب تجدیدنظر دیوان بعد از طرح اعتراض بررسی و رای نهایی صادر می‎شود.

نحوه رسیدگی به کمیسیون ماده 99

کمیسیون ماده 99 با سه عضو تشکیل می‌شود و جلسه آن در استانداری برگزار می‌گردد. هدف اصلی این کمیسیون، اتخاذ تصمیمات برای جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز است. برای تصمیم‌گیری در مورد موضوعات مختلف، حضور تمامی سه عضو الزامی است و رأی‌گیری بر اساس اکثریت آرا این سه نفر انجام می‌شود. چنانچه کارشناسان کمیسیون تشخیص دهند که ساخت و ساز در محدوده غیرمجاز صورت گرفته است، علاوه بر جلوگیری از ادامه ساخت و ساز، دیگر مسائل مرتبط با آن نیز توسط کمیسیون ماده 99 قانون شهرداری مورد بررسی قرار می‌گیرد. رأی صادره توسط کمیسیون می‌تواند شامل تخریب کامل بنا (قلع و قمع بنا) و جریمه نقدی باشد. این جریمه نقدی ممکن است تا 70 درصد قیمت اعیان موجود و ساخته‌شده در آن زمین باشد.

نحوه اجرای رأی کمیسیون ماده 99

بعد از بررسی موضوعات و صدور رأی، و همچنین پس از دریافت اعتراضات نسبت به آرای صادره، کمیسیون ماده 99 قانون شهرداری تصمیم می‌گیرد که رأی صادره را با رعایت مقررات ماده 4 آیین‌نامه‌ای با موضوع استفاده از اراضی و احداث بنا به شیوه نوع 1 یا نوع 2 اجرا کند. توجه داشته باشید که رأی صادره از کمیسیون ماده 99 فوراً قابل اجرا است.

آیا امکان ابطال رای کمیسیون ماده 99 وجود دارد؟

بله اگر رای صادر شده از کمیسون ماده 99 خلاق شرع با خلاف مقررات قانونی تشخیص داده شود، دیوان عدالت اداری حکم به بطلان آن خواهد داد.

تفاوت کمیسیون ماده 99 و کمیسیون ماده 100 چیست؟

تنها تفاوت در این است که کمسیون ماده 100 برای ساخت و ساز های غیر قانون در محدوده شهری است و این در حالی است که کمیسیون ماده 99 قانون شهردرای برای ساخت و ساز خارج از محدوده و حریم شهری است. بیشتر مطالعه کنید: بررسی مبانی حقوقی کمیسیون ماده 100 شهرداری

صدور دستور موقت در دیوان عدالت اداری نسبت به آرای کمیسیون ماده 99 شهرداری

در صورتی که شاکی یا معترض مدعی گردد که اجرای اقدامات یا تصمیمات کمیسیون ماده 99 شهرداری، سبب ورود خسارت می‎گردد که جبران آن غیر ممکن و متعسر می‎باشد، می‎تواند از دیوان عدالت اداری درخواست صدور دستور موقت نماید. در صورتی که شاکی قبل از طرح شکایت اصلی، تقاضای دستور موقت نماید می‎بایست تا قبل از ختم رسیدگی، درخواست خود را به دیوان ارائه دهد؛ همچنین این درخواست مستلزم پرداخت هزینه دادرسی و تودیع خسارت احتمالی نیست. چنانچه شعبه رسیدگی کننده ضرورت و فوریت موضوع را احراز نماید، دستور موقت مبنی بر توقف اجرای اقدامات، تصمیمات و آراء کمیسیون ماده 99 قانون شهرداری صادر می‎نماید.

بنای احداث شده بعد از پرداخت جریمه چه تکلیفی دارد؟

چنانچه کمیسیون ماده 99 قانون شهرداری، رای به پرداخت جریمه صادر نماید و متخلف نسبت به تادیه جریمه اقدام نماید، مراجع صدور پروانه موظف می باشند در صورت درخواست صاحبان املاک برابر مقررات قانونی گواهی پایان کار صادر نمایند. خلاصه مطلب: هرچند در این نوشته سعی شد اهم موارد مربوط به کمیسیون ماده 99 شهرداری‎ها مورد بررسی قرار گیرد تا شما با کلیات امر آشنا شوید و لیکن به خاطر داشته باشید که با توجه به پیچیدگی دعاوی حقوقی و علی‎الخصوص پرونده‎های مرتبط با شهرداری، با صرف مطالعه مطلب حقوقی امکان اخذ نتیجه مطلوب میسر نیست، به خصوص این که عدم آگاهی از قوانین و مقررات و شیوه دفاع در کمیسیون مزبور می‎تواند موجب محکومیت و تحمیل هزینه های سنگین بر شخص شود. از همین رو پیشنهاد می شود تا چنانچه در موارد مربوط به ساخت و ساز با مشکل حقوقی مواجه شده اید حتما با متخصصین این امر تماس حاص نمایید. برای ارتباط تلفنی می توانید با شماره 02126309692/02126309694 ارتباط بگیرید. موسسه حقوقی دادآوید رسا با بهره مندی از حضور وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی و قبول وکالت در دعاوی مطرح در کمیسیون ماده 99 شهرداری ها می‎باشد.